Hoe krijg je meer weidevogels in je land?

Met mozaïekbeheer, van binnen naar buiten maaien, slootkant-beheer en plas dras krijg je meer weidevogels in je land.

Mozaïekbeheer voor meer weidevogels

Mozaïekbeheer voor grasland is een manier om van de weilanden op Hoeve Ackerdijk een fijne plek te maken voor weidevogels. De weilanden worden op verschillende tijden in het jaar gemaaid, daardoor hebben sommige stukken weiland hoog gras en andere weer lager gras. 

Als je van bovenaf zou kijken, hebben de verschillende weilanden een andere kleur groen en lijkt het net een mozaïek. Door mozaïekbeheer krijg je meer weidevogels in je land.

Weidevogels houden van hoger gras

We maaien in fasen en laten de koeien in fasen op de weilanden grazen. Zo krijgen we variatie in de weilanden wat kuikens van weidevogels erg prettig vinden. Zo is er altijd wel een stukje weiland waar de kuikens zich veilig voelen of eten kunnen vinden. In lang gras zitten namelijk insecten en hier kunnen de kuikens zich verstoppen voor roofdieren.

Van binnen naar buiten maaien

Als er wordt gemaaid dan beginnen we zoveel mogelijk met maaien in het midden van het weiland. We maaien ook op een rustig tempo. Zo kunnen weidevogels altijd een verstop-plek vinden tijdens het maaien. Daarnaast maaien we om de nesten heen (even een paaltje erbij zetten zodat we dit niet vergeten) en laten we gras om het nest heen staan.

Slootkant beheer

Bij het maaien laten we ook het gras aan de randen van het weiland staan. Dat heet slootkant beheer. Bij deze slootkanten is er dan kans voor kruiden om te groeien, dat trekt insecten aan. Zo biedt een slootkant vol kruiden een feestmaal aan weidevogels.

Een plas in het weiland

In het vroeg voorjaar maken we op Hoeve Ackerdijk ook plas-dras. We zetten dan met onze pomp op zonne-collectoren een deel van het land onder water. De grutto is een vogel die hier erg van houdt en hiermee proberen we van ons weiland een fijne plek voor grutto’s te maken.

Komen kijken hoe we meer weidevogels in ons krijgen?

Wil je ook eens zien of er veel weidevogels in ons land zitten? Ga dan in het voorjaar met ons mee op weidevogel safari. Meld je hier aan om op de hoogte gehouden te worden van een nieuwe weidevogel safari.

Kan een boer met vakantie?

Een boer werkt zeven dagen per week. In het weekend, maar ook met Kerst en op nieuwjaarsdag moeten de koeien ’s ochtends vroeg gewoon gemolken worden en gras kunnen eten. Een boer kan dus lastig met vakantie.

Vakantie bij familiebedrijven

De meeste boerderijen zijn familiebedrijven; meerdere generaties wonen en werken op het erf. Soms zijn er zelfs een opa en oma die nog meewerken. Op deze vakantiedagen doe ze de klusjes samen, zodat niemand de hele Kerst bezig is met werken. En zo kun je elkaar nog weleens vrij geven, zodat je op vakantie kunt, of naar een feestje.

Hulpboeren inhuren tijdens vakantie

Ben je als boer alleen, dan kun je een buurman vragen je te helpen, maar je kunt ook mensen inhuren. Deze hulpboeren nemen het werk dan van de boer over, zodat deze op vakantie kan. Net als andere ondernemers betekent dat wel dubbele kosten tijdens een vakantie. Bovenop de uitgaven van de camping en de uitjes, komen de kosten van de hulpboer. Je spaart het jaar door dus voor je vakantie.

Een boer moet er ook voor zorgen dat de hulpboer weet wat hij moet doen. Waar staan de trekkers, welke koeien hebben kwaaltjes en welke koe kan er een kalfje krijgen? Bovendien moet de boer vaak, zodra deze terug is van  vakantie, direct weer aan het werk. Even overleggen hoe het ’thuis ging’ terwijl je weg was, of er nieuwe koeien in de ziekenboeg zitten en dan hup, de trekker weer in of de koeien melken. Rustig een weekendje de tassen uitpakken is er vaak niet bij.

Vakantie op Hoeve Ackerdijk

Bij ons ging het ongeveer zoals hierboven beschreven. Voor de vakantie probeerde ik veel voor te bereiden, zodat mijn vader niet teveel extra werk had. Het was goed weer om te hooien tijdens mijn vakantie, dat ging gewoon door zonder mij.

Na de vakantie ging ik meteen weer aan de slag.

Koe in de sloot

Eenmaal goed uitgerust kon ik thuis vrijwel meteen weer de laarzen aantrekken: een koe in de sloot. De dag erna was er een koe die zélf de sloot was uitgekomen – dat is niet erg natuurlijk – maar dan wel aan de verkeerde kant. Die moesten we over het fietspad en de weg terug naar de boerderij brengen.

Koeien in de sloot gebeurd wel vaker. Ze hebben er geen last van, en met het weer van de afgelopen dagen is het wel verfrissend. Soms werken ze dan ook absoluut niet mee om ze er uit te krijgen.

Wist u dat koeien kunnen zwemmen? Gevaar is er dus niet, al kunnen ze na een lange tijd in water wel bekoeld of vermoeid raken. We halen ze er dus altijd meteen uit zodra we er eentje missen. Het komt ook voor dat fietsers of wandelaars langskomen om te zeggen dat er een koe in de sloot zit. Dat is hartstikke fijn.

Gelukkig hebben koeien een sterk kudde gevoel, en blijven ze vaak zo dicht mogelijk bij elkaar. Deze mevrouw liep dus mee naar huis, want daar liepen alle andere koeien al te grazen. Al wilde ze onderweg wel een paar uitstapjes maken naar lekkere plukjes gras.

Koe ophalen na de vakantie

Tweeling geboren

Wat ook doorgaat (gelukkig maar) of je nu vakantie hebt of niet, is de geboortes van kalfjes. Op zondagochtend moest ik de koeien voor het melken uit het land halen, want het was nog lekker fris en ze wilden nog 
niet de stal in. Plots stonden er tussen de melkkoeien twee kalfjes. Dichtbij de moeder, want dat is wel zo veilig.

Mama koe had helemaal zelf een tweeling gekregen, die ook al schoongelikt waren en lekker stonden te drinken. De band met de moeder was dus al goed, weinig zorgen voor ons. Behalve dan het hele stel thuis krijgen. Want kalfjes die in een weide worden geboren vinden een strohok – hoe ruim ook – toch maar klein.

Tweeling geboren tijdens vakantie

Wat doet een boer in de zomer?

In de zomer bereidt de boer zich voor op de winter en verzamelt deze eten voor de dieren. De boer maakt bijvoorbeeld hooi en kuilgras van het gras in het weiland. In de winter eten de koeien en schapen dit dan op. Hoe je kuilgras maakt, kun je hieronder lezen.

Een kuil maken in de zomer

Grappig genoeg is ‘de kuil’ of ‘inkuilen’ geen kuil, maar een berg. Een berg met gras. Het heet inkuilen of kuil, omdat het een manier van het conserveren van eten is. Net als een weckpot thuis. Hoe maak je nu zo’n kuil?

Hoe maak je een kuil?

Allereerst heb je droog gras nodig. Het gras wordt gemaaid (om de weidevogels heen natuurlijk) en over het weiland heen verspreid. Het gras wordt regelmatig omgedraaid (dat heet schudden) zodat het gras aan alle kanten goed droogt. 

Vervolgens wordt het gras in stroken gelegd. Die stroken heten wiersen en ook het ‘in stroken leggen’ heet wiersen. Die wiersen worden vervolgens ‘opgeraapt’ en op een berg gelegd.

Daarna wordt het gras platgereden met een grote zware trekker en komt er plastic overheen zodat de kuil goed is afgesloten. Zo komt er geen lucht bij. Dit is ook de reden waarom je nooit op een kuil mag spelen, er kunnen gaatjes in het plastic komen en dat is het eten voor de koeien niet meer goed. 

Plastic over de kuil leggen

Het plastic netjes over de kuil leggen is een precies werkje en wordt meestal de dag na het inkuilen (wiesen – oprapen – kuil maken) gedaan. Inkuilen is zwaar werk, en na een lange dag kun je beter de volgende dag uitgeslapen het precieze werk afmaken. De kuil is ’s nachts wel afgedekt, voor als het gaat regenen, maar wordt de volgende dag netjes afgedekt.

Om te zorgen dat er geen lucht of vocht via de onderkant in de kuil komt, worden de plukken gras aan de zijkant van de kuil weggehaald. Dan legt de boer zandzakken strak langs de kuil. Het plastic wat overblijft wordt naar binnengerold, zodat er geen vocht binnen in de kuil kan komen.

Het plastic wordt verder afgedekt met een steviger afdek-doek wat blijft liggen door er banden op te leggen. Dit beschermt het plastic tegen het weer, maar ook tegen kraaien die in het glinsterende zwarte plastic pikken. Omdat de boer zelf niet op de kuil kan komen om gaatjes in het plastic te voorkomen, kan die kiezen om de banden te gooien of op de kuil te rollen.

In de zomer werkt Hoeve Ackerdijk aan 3 kuilen

In één dag is een begin gemaakt met de kuil, maar dit is niet de uiteindelijke grootte van de kuil. Zodra het opnieuw zonnig weer is, wordt er opnieuw gras gemaaid, gedroogd en op de bestaande kuil gelegd.

Soms maken we meerdere kuilen, voordat er eentje “af” is. Zo krijgen de kuilen dezelfde samenstelling van jong gras (mei) en ouder gras (juni, augustus) en hebben ze dezelfde smaak en kwaliteit. Koeien houden namelijk van gewoonte, ook voor hun voer.

Wat doen boer Arie en boer Bas verder in de zomer?

Door Corona zijn er geen weidevogelsafari’s, open dagen of rondleidingen. Neem een kijkje op Facebook of schrijf je in voor de nieuwsbrief om op de hoogte te blijven.

Hoe maak je kruidenboter?

De Stad uit laat je zien hoe je zelf kruidenboter kunt maken, met ingrediënten uit de wei en melk van de koeien.

Ieder jaar komen Rotterdamse basisscholieren bij ons op bezoek om te kijken hoe het er op een boerderij aan toegaat.

Dit jaar kan dat vanwege de Coronamaatregelen helaas niet doorgaan, dus maakt de organisatie De Stad Uit onder andere bij ons filmpjes om die met scholieren te delen.

Zelf kruidenboter maken

In deze film zie je hoe je zelf (kruiden)boter kunt maken.

Zijn koeien slim?

Koeien zijn zeker slim en kunnen veel dingen leren. 

Ze leren bijvoorbeeld dat ze naar de melkput moeten om gemolken te worden of dat ze niet tegen schrikdraad moeten lopen om een schok te voorkomen. Koeien zijn kuddedieren en ze leren ook van elkaar. Kalfjes zetten we na een paar weken samen in een groot hok, zodat ze van elkaar kunnen leren hooi te eten.

Hoe slim zijn jullie koeien?

Op Hoeve Ackerdijk hebben we soms wat slimme koeien die uitvogelen dat ze bij het melken aan het touwtje boven hun kop moet trekken. Als de boer aan het touwtje trekt, krijgt de koe biks. Als de koe het zelf doet krijgt ze op die manier extra eten in haar voerbak. De boer is dan weer slim genoeg om dat touwtje dan zó op te hangen dat de koe er niet meer bij kan.

Als een van onze koeien heeft bedacht dat er een hek open staat – naar bijvoorbeeld een nieuwe wei met vers gras – dan volgt de rest (heel slim) snel. Heel snel. En dan krijg je ze niet zomaar weer terug op hun bedoelde weide.

Geheugen als een olifant

Koeien kunnen dingen heel goed onthouden. 

De koeien weten precies wanneer het lente is en ze weer naar buiten mogen. Ze zien de boer wat draadjes verzetten, het looppad vrijmaken en ze weten ‘We gaan naar buiten!’. Koeien kunnen maar 1x per jaar voor het allereerst naar buiten, dus dat hebben ze mooi een jaar (!) onthouden. 

Koeien onthouden ook plekken in het land (waar is de schaduw, waar groeit het lekkerste glas) en mensen. Het komt voor dat een van onze koeien naar de (hulp)boer loopt voor een aai over haar bol, als ze de boer ziet aankomen.

Dom imago

Als koeien net zo slim zijn als andere dieren, hoe kan het dan dat ze zo’n dom imago hebben? Dat weten wij niet, misschien komt het door de wat lome en logge uitstraling die koeien hebben of simpelweg dat er heel weinig mensen zijn die koeien kunstjes proberen te leren. 

Koeien zijn slim

Sommige koeien zijn héél slim

Zelf zien hoe slim koeien zijn? Bekijk dan deze video van Animals Australia waarin een paar hele slimme koeien de hoofdrol spelen. Koeien die zelf hun hok (en dat van anderen) openmaken, instructies opvolgen, zelf de kraan of pomp open krijgen om te gaan drinken. 

Slimme koeien zien?

Liever de koeien in het echt zien, met een uitleg van de boer erbij? Kom langs voor een rondleiding. Misschien kun je samen met de boer uitzoeken hoe slim de koeien zijn of de kippen testen op hun intelligentie.

Waarom staan koeien in de winter binnen?

Koeien staan in de winter in de stal. Niet omdat het te koud voor ze is, maar omdat er in het weiland geen gras meer groeit. De grond wordt kouder, en de zon schijnt minder krachtig, er groeit minder gras. Bovendien is het land te drassig, Hoeve Ackerdijk zit midden in een veenpolder. Koeien kunnen in een drassig land niet goed lopen.  Ze zouden daarnaast de graswortels vertrappen, waardoor er in de lente minder gras groeit om te eten. 

Koeien kunnen tegen de kou

Koeien gaan bijna altijd naar buiten, ze kunnen namelijk goed tegen regen en kou. Op een biologische boerderij willen we koeien zo lang mogelijk in de wei laten lopen. Net zoals we op het kinderdagverblijf de kinderen zo vaak mogelijk buiten willen laten spelen. Lekker met laarzen in de regen of met een dikke jas in de kou.

Dit jaar gingen de koeien 30 maart voor het eerst naar buiten en half november hebben we de melkkoeien binnen gezet.

Kinderen kunnen vanuit kdv de koeien binnen zien
Kinderen kijken vanuit kinderdagverblijf naar de koeien binnen

Ik kan de koeien zien!

Dat de koeien in de winter binnen staan, levert een voordeeltje op voor de kinderen op de kinderopvang Hoeve Ackerdijk. In de winter kunnen de kinderen vanuit het kinderdagverblijf naar de koeien kijken. De oude stalramen in het kinderdagverblijf zijn namelijk tot aan de grond verlengd met glas.

Een deel van de stalmuren van de koeien bestaat uit een doek waar je doorheen kunt kijken. Koeien hebben het niet snel koud, dus de stal hoeft niet volledig uit steen te bestaan.

Koeien hebben het graag een beetje fris (en niet te warm), want door hun vacht kunnen ze in een warme stal moeilijker hun warmte kwijt. Daarom scheren we alle koeien als ze op stal gaan in de winter. Met het doek kunnen de koeien zelfs binnen een frisse neus halen en naar de kinderen op het kinderdagverblijf kijken. 

Kunnen koeien dansen?

Koeien kunnen dansen: ze maken bokkensprongen en ze springen. Bijna net zo als lammetjes en geitjes. Koeien dansen maar heel kort en doen dit enkel als ze iets leuk, maar ook ‘spannend’ vinden. Koeien houden niet van verandering en een nieuwe omgeving is spannend. Het dansen zie je daarom vooral als ze in het voorjaar voor het eerst weer naar buiten gaan.

De eerste keer dat de koeien het gras en de buitenlucht terug zien, wordt tegenwoordig koeiendans genoemd. Mensen zijn dan uitgenodigd om de blije, dansende en springende koeien op hun eerste dag buiten te komen bekijken.

Wanneer is de koeiendans?

Die eerste dag naar buiten is voor ons niet makkelijk van tevoren te plannen; het land moet droog genoeg zijn, zodat de koeien er goed op kunnen lopen. Als er mensen komen kijken, is het ook fijn als het niet teveel regent en dat het geen tijd is dat mensen naar school of werk gaan.

Hoe ziet zo’n koeiendans eruit?

Op Hoeve Ackerdijk gingen de koeien afgelopen weekend voor het eerst naar buiten. Zoals je ziet, kunnen sommigen goed dansen. RTV Rijnmond maakte een mooie rapportage, compleet met beelden vanuit de lucht en met een camera op de kop van een koe.

De koeien gaan ‘dansend’ naar buiten

Wil je zelf een keer komen kijken naar de koeien of dansende lammetjes? Kom dan eens langs voor een rondleiding met je familie of vrienden. We zijn ook een stop voor de Eenden Tours Westland. Hoeve Ackerdijk doet vaak mee met open dagen zoals de Campina Open Dagen, je bent dan ook van harte welkom.

Hoeveel melk geeft een koe?

Het verschilt per koe hoeveel melk ze geeft en er is een verschil tussen biologische koeien en koeien in de gangbare melkveehouderij. Een biologische koe op onze boerderij geeft ongeveer 20 liter melk op een dag; iets meer dan 10 liter in de ochtend en iets minder dan 10 liter in de middag. We vragen schoolkinderen soms of ze kunnen uitrekenen hoeveel melk een koe per week geeft.

Raadsel: hoeveel melk geeft een koe per week?

De boer melkt de koeien twee keer per dag, elke keer geeft de koe 10 liter. Als we deze vraag stellen op een open dag, krijgen we soms 100 liter melk als antwoord. Kinderen en volwassenen rekenen dan met een werkweek van 5 dagen. Maar een koe wordt elke dag van de week gemolken en geeft dus 7 dagen lagen, 20 liter melk. Dat is dus 140 liter melk per week. Dat zijn behoorlijk wat pakken!

Biologische koeien geven minder melk

De 20 liter melk die de koeien op Hoeve Ackerdijk geven is minder dan de hoeveelheid melk die een niet-biologische koe geeft. Dat komt omdat een biologische koe vooral gras eet (en soms een ander biologisch hapje) en daar melk van maakt. Ze krijgt geen extra krachtvoer zoals andere koeien dat krijgen.

Dit is Aafke, ze geeft 20,7 liter melk per dag. Voor Hoeve Ackerdijk een prima koe. En nog fotogeniek ook.

Een biologische koe krijgt in haar leven ook minder medicijnen. Als de koe ziek is krijgt ze medicijnen om haar beter te maken, maar een biologische koe krijgt geen medicijnen om te voorkomen dat ze ziek wordt. Als een koe medicijnen heeft gekregen, wordt de melk een tijd niet naar de melkfabriek gebracht.

De tijd dat een biologische koe geen melk voor de fabriek levert, is twee keer zo lang dan de tijd voor andere koeien. Dat betekent dat er geen medicijnen in de melk zitten en we denken dat dat beter is voor de koe, en voor betere melk zorgt die mensen drinken.

Kom meer te weten op de boerderij!

Wil je weten hoeveel melk andere koeien dan Aafke geven? Kom dan eens bij ons kijken met je familie of vrienden. Hoeve Ackerdijk doet vaak mee met open dagen, je bent dan ook van harte welkom.

Kinderen onder de vier kunnen elke werkdag naar de koeien kijken. Neem daarvoor een kijkje op het kinderdagverblijf Hoeve Ackerdijk.

Waarom hebben jullie koeien?

De veengrond waarop de boerderij staat, is de reden waarom Hoeve Ackerdijk een melkveehouderij bedrijf met koeien is. Door de veengrond zijn we geen akkerbouwbedrijf waarop we aardappelen, graan, suikerbieten of andere gewassen verbouwen.

Koeien door de veengrond

Onze boerderij ligt in de Ackerdijkse polder. De grondsoort in deze polder is klei op veen en veengrond. Deze grondsoort is eigenlijk alleen geschikt voor het houden van vee, en het beweiden en maaien van voer voor het vee.

Veengrond zijn lagen onverteerde plantenresten van wat vroeger een (nat) moeras was. Veengrond is slap, ‘zuur’ en nat. Op sommige plekken van ons land ligt daar een kleilaag bovenop. Kleigrond is voedselrijk voor planten, maar het is lastige grond om te bewerken; met regen wordt het glibberig en bij heet weer kan het uitdrogen. Best lastig als daaronder de slappe veengrond ligt.

Slap, zuur en nat

Dat de veengrond slap is, merk je als je met een groepje mensen tegelijkertijd in de wei op de grond springt. Je voelt de grond dan bewegen. Geen handige grond om zware machines (die vaak nodig zijn bij de akkerbouw) op te laten rijden of om iets op te bouwen.

Veengrond is zuur en daarom niet geschikt voor akkerbouw, weinig planten groeien goed in een zure grond. Veel planten en bijvoorbeeld ook bomen houden ook niet van natte grond. De wortels van bomen groeien bijvoorbeeld niet dieper dan het grondwaterpeil, omdat daaronder geen zuurstof zit. Bij veengrond is het waterpeil hoog, daardoor groeien de wortels niet diep en daardoor kunnen bomen niet goed en stevig groeien.

Waterpeil kan niet naar beneden

Nu zou je met molens het water uit de polder kunnen pompen om zo het waterpeil naar beneden te krijgen, maar dan krijgen we andere problemen. Als het grondwater omlaag gaat, komt de veengrond (met de onverteerde planten) in aanraking met zuurstof. De plantenresten verteren en de grond zakt naar beneden.

Zakkende grond is lastig omdat de Ackerdijkse polder al onder zeeniveau zit. Bovendien zijn sommige huizen in de polder met houten palen gefundeerd. Die zitten nu onder water, maar als het waterpeil zakt, kunnen die houten palen door contact met zuurstof gaan rotten.

Een groot probleem is ook de CO2-uitstoot die vrijkomt als veengrond in aanraking komt met zuurstof. Daarom zal het grondwater nooit zo laag worden en blijft de veengrond een slappe, zure en natte grond die vooral geschikt is voor gras. En laten koeien en weidevogels daar nou net van houden!

Kom meer te weten op de boerderij!

Heb je meer vragen over het land, de boerderij of de dieren, kom dan eens langs voor een rondleiding met je familie of vrienden. Hoeve Ackerdijk doet vaak mee met open dagen, je bent dan ook van harte welkom.

Kinderen onder de vier kunnen elke werkdag naar de koeien kijken. Neem daarvoor een kijkje op het kinderdagverblijf Hoeve Ackerdijk.

Polder met hoog waterpeil
Polder met duidelijk hoog waterpeil