Koeien kunnen dansen: ze maken bokkensprongen en ze springen. Bijna net zo als lammetjes en geitjes. Koeien dansen maar heel kort en doen dit enkel als ze iets leuk, maar ook ‘spannend’ vinden. Koeien houden niet van verandering en een nieuwe omgeving is spannend. Het dansen zie je daarom vooral als ze in het voorjaar voor het eerst weer naar buiten gaan.
De eerste keer dat de koeien het gras en de buitenlucht terug zien, wordt tegenwoordig koeiendans genoemd. Mensen zijn dan uitgenodigd om de blije, dansende en springende koeien op hun eerste dag buiten te komen bekijken.
Wanneer is de koeiendans?
Die eerste dag naar buiten is voor ons niet makkelijk van tevoren te plannen; het land moet droog genoeg zijn, zodat de koeien er goed op kunnen lopen. Als er mensen komen kijken, is het ook fijn als het niet teveel regent en dat het geen tijd is dat mensen naar school of werk gaan.
Hoe ziet zo’n koeiendans eruit?
Op Hoeve Ackerdijk gingen de koeien afgelopen weekend voor het eerst naar buiten. Zoals je ziet, kunnen sommigen goed dansen. RTV Rijnmond maakte een mooie rapportage, compleet met beelden vanuit de lucht en met een camera op de kop van een koe.
De koeien gaan ‘dansend’ naar buiten
Wil je zelf een keer komen kijken naar de koeien of dansende lammetjes? Kom dan eens langs voor een rondleiding met je familie of vrienden. We zijn ook een stop voor de Eenden Tours Westland. Hoeve Ackerdijk doet vaak mee met open dagen zoals de Campina Open Dagen, je bent dan ook van harte welkom.
Het verschilt per koe hoeveel melk ze geeft en er is een verschil tussen biologische koeien en koeien in de gangbare melkveehouderij. Een biologische koe op onze boerderij geeft ongeveer 20 liter melk op een dag; iets meer dan 10 liter in de ochtend en iets minder dan 10 liter in de middag. We vragen schoolkinderen soms of ze kunnen uitrekenen hoeveel melk een koe per week geeft.
Raadsel: hoeveel melk geeft een koe per week?
De boer melkt de koeien twee keer per dag, elke keer geeft de koe 10 liter. Als we deze vraag stellen op een open dag, krijgen we soms 100 liter melk als antwoord. Kinderen, maar vooral volwassenen rekenen dan met een werkweek van 5 dagen. Maar een koe wordt elke dag van de week gemolken en geeft dus 7 dagen lagen, 20 liter melk. Dat is dus 140 liter melk per week. Dat zijn behoorlijk wat pakken!
Biologische koeien geven minder melk
De 20 liter melk die de koeien op Hoeve Ackerdijk geven is minder dan de hoeveelheid melk die een niet-biologische koe geeft. Dat komt omdat een biologische koe vooral gras eet (en soms een ander biologisch hapje) en daar melk van maakt. Ze krijgt geen extra krachtvoer zoals andere koeien dat krijgen.
Dit is Aafke, ze geeft 20,7 liter melk per dag. Voor Hoeve Ackerdijk een prima koe. En nog fotogeniek ook.
Een biologische koe krijgt in haar leven ook minder medicijnen. Als de koe ziek is krijgt ze medicijnen om haar beter te maken, maar een biologische koe krijgt geen medicijnen om te voorkomen dat ze ziek wordt. Als een koe medicijnen heeft gekregen, wordt de melk een tijd niet naar de melkfabriek gebracht.
De tijd dat een biologische koe geen melk voor de fabriek levert, is twee keer zo lang dan de tijd voor andere koeien. Dat betekent dat er geen medicijnen in de melk zitten en we denken dat dat beter is voor de koe, en voor betere melk zorgt die mensen drinken.
Kom meer te weten op de boerderij!
Wil je weten hoeveel melk andere koeien dan Aafke geven? Kom dan eens bij ons kijken met je familie of vrienden. Hoeve Ackerdijk doet vaak mee met open dagen, je bent dan ook van harte welkom.
Kinderen onder de vier kunnen elke werkdag naar de koeien kijken. Neem daarvoor een kijkje op het kinderdagverblijf Hoeve Ackerdijk.
De veengrond waarop de boerderij staat, is de reden waarom Hoeve Ackerdijk een melkveehouderij bedrijf met koeien is. Door de veengrond zijn we geen akkerbouwbedrijf waarop we aardappelen, graan, suikerbieten of andere gewassen verbouwen.
Koeien door de veengrond
Onze boerderij ligt in de Ackerdijkse polder. De grondsoort in deze polder is klei op veen en veengrond. Deze grondsoort is eigenlijk alleen geschikt voor het houden van vee, en het beweiden en maaien van voer voor het vee.
Veengrond zijn lagen onverteerde plantenresten van wat vroeger een (nat) moeras was. Veengrond is slap, ‘zuur’ en nat. Op sommige plekken van ons land ligt daar een kleilaag bovenop. Kleigrond is voedselrijk voor planten, maar het is lastige grond om te bewerken; met regen wordt het glibberig en bij heet weer kan het uitdrogen. Best lastig als daaronder de slappe veengrond ligt.
Slap, zuur en nat
Dat de veengrond slap is, merk je als je met een groepje mensen tegelijkertijd in de wei op de grond springt. Je voelt de grond dan bewegen. Geen handige grond om zware machines (die vaak nodig zijn bij de akkerbouw) op te laten rijden of om iets op te bouwen.
Veengrond is zuur en daarom niet geschikt voor akkerbouw, weinig planten groeien goed in een zure grond. Veel planten en bijvoorbeeld ook bomen houden ook niet van natte grond. De wortels van bomen groeien bijvoorbeeld niet dieper dan het grondwaterpeil, omdat daaronder geen zuurstof zit. Bij veengrond is het waterpeil hoog, daardoor groeien de wortels niet diep en daardoor kunnen bomen niet goed en stevig groeien.
Waterpeil kan niet naar beneden
Nu zou je met molens het water uit de polder kunnen pompen om zo het waterpeil naar beneden te krijgen, maar dan krijgen we andere problemen. Als het grondwater omlaag gaat, komt de veengrond (met de onverteerde planten) in aanraking met zuurstof. De plantenresten verteren en de grond zakt naar beneden.
Zakkende grond is lastig omdat de Ackerdijkse polder al onder zeeniveau zit. Bovendien zijn sommige huizen in de polder met houten palen gefundeerd. Die zitten nu onder water, maar als het waterpeil zakt, kunnen die houten palen door contact met zuurstof gaan rotten.
Een groot probleem is ook de CO2-uitstoot die vrijkomt als veengrond in aanraking komt met zuurstof. Daarom zal het grondwater nooit zo laag worden en blijft de veengrond een slappe, zure en natte grond die vooral geschikt is voor gras. En laten koeien en weidevogels daar nou net van houden!
Kom meer te weten op de boerderij!
Heb je meer vragen over het land, de boerderij of de dieren, kom dan eens langs voor een rondleiding met je familie of vrienden. Hoeve Ackerdijk doet vaak mee met open dagen, je bent dan ook van harte welkom.
Kinderen onder de vier kunnen elke werkdag naar de koeien kijken. Neem daarvoor een kijkje op het kinderdagverblijf Hoeve Ackerdijk.
Er is geen simpel antwoord op de vraag hoeveel een boer krijgt voor een liter melk van een ‘melkfabriek’ zoals Campina.
Betalen per kilo melk
Zo wordt melk niet per liter, maar per kilo afgerekend. Dit komt omdat er in een liter melk méér zit dan in een liter water. 1 liter melk weegt 1,032 kilo (een liter water weegt 1 kilo).
Vervolgens krijg je niet betaald voor elke kilo melk, maar voor de voedingsstoffen eiwit, vet en lactose die in de melk zitten. De prijs hiervoor kan elke keer als de melk wordt opgehaald anders zijn. Meestal blijft de prijs ongeveer gelijk.
In november kregen wij op een afschrift de volgende prijzen:
voor een kilo eiwit kregen we 7,67 euro
voor een kilo vet kregen we 3,84 euro
voor een kilo lactose kregen we 77 cent
Vet wordt in de fabriek onder andere gemaakt om boter mee te maken. Boter is op het moment minder waard en de prijs voor vet is daardoor ook gedaald. Kaas is in prijs gestegen en daar heb je eiwitten voor nodig. Daarom is die prijs hoog.
Voedingstoffen verschillen per seizoen, per bedrijf en per koe
De prijs voor de voedingsstoffen kunnen veranderen, maar ook de voedingsstoffen die de koeien geven veranderen. Afhankelijk van wat een koe eet, zitten er meer of minder eiwitten, vetten of lactose in de melk. Wanneer de koeien buiten in de wei lopen of op stal staan verandert de voedingsstoffen in de melk, maar ook bijvoeren met snijmais of soja restanten. De melk verandert ook door het weer en de seizoenen: door kortere of langere dagen, temperaturen en luchtvochtigheid.
De ene week kunnen er bijvoorbeeld meer eiwitten in de melk zitten omdat de koeien gras eten van een ander stuk land. De prijs die de boer voor de melk krijgt is dan anders. Dit is ook de reden waarom de melk van elke boerderij en zelfs van elke koe anders smaakt.
Als boer kun je dus een keer minder melk leveren aan de melkfabriek, maar als je eiwitgehalte hoog is in die melk, kun je tóch meer geld krijgen. In een recente melklevering hadden we 3,77% eiwit, 4,76% vet en 4,48% lactose in onze biologische melk zitten en dat leverde ongeveer 53 cent per liter melk op.
Bij Campina doen ze meer dan alleen de melk in pakken doen; ze zorgen er ook voor dat elke keer als je melk koopt, deze hetzelfde smaakt. Ze zorgen ervoor dat er dezelfde hoeveelheid eiwitten en vetgehalten in de melk zitten. Standaardisatie heet dat. Beetje saai misschien, maar dan heb je ook geen verrassingen.
Hou je wel van verrassingen?
Wil je wel eens verrast worden en kijken of je verschillen proeft in de melk? Boek een rondleiding en kom eens melk proeven met de melksommelier op onze boerderij.
Elke ochtend en elke avond worden de koeien van Hoeve Ackerdijk in de melkput gemolken. De koeien worden in de stal verzameld en gaan dan in groepjes van 5 naar de melkput.
De melkput heet zo omdat de boer in een soort put staat zodat hij (of zij) niet hoeft te bukken bij het melken. De uiers van de koe bevinden zich, heel handig, op ooghoogte.
Koeien melken met de melkmachine
Op Hoeve Ackerdijk melken we de koeien met een melkmachine. Eerst maakt de boer de uiers schoon en dan wordt de machine aan de uiers van de koe gehangen. De machine melkt vervolgens de koe en stopt ook zelf.
De melk komt ondertussen in een aparte glazen bak terecht. Zo kan de boer zien hoeveel melk de koe heeft gegeven en, als de melk apart gehouden moet worden bijvoorbeeld voor een kalfje, kan de melk makkelijk in een emmer worden gedaan.
Dan gaat de melk door een eerste filter en wordt gekoeld in een kleine melktank. Als die melktank vol is, gaat de koele melk naar de grote melktank. Daar kan wel zo’n 5.000 liter melk in, die op zo’n 4 graden wordt bewaard. Twee keer per week komt er een tankwagen langs om de biologische melk op te halen.
Grote melktank voor 5.000 liter melk
Deze en andere (kinder)vragen krijgen we op onze open dagen of als er klassen langskomen op de boerderij. Ook eens langskomen? Dat kan!
Biologische melk wordt geproduceerd op een manier die beter is voor de koe, het land en het milieu in vergelijking met gewone melk.
Biologische melk komt van een biologische melkveehouderij, gewone melk komt van een boerderij die we intensieve of gangbare melkveehouderij noemen.
Dit zijn de belangrijkste dingen die biologische boeren anders doen:
geen kunstmest
geen chemische middelen
geen medicijnen om ziekte te voorkomen
verplicht buitenspelen.
Geen kunstmest
Biologische boeren gebruiken geen kunstmest om gras harder te laten groeien of ervoor te zorgen dat er goede stoffen in het gras zitten.
De grond blijft gezonder door geen kunstmest te gebruiken. Van kunstmest krijgen het gras tijdelijk een portie ‘extra vitamines’, maar door de kunstmest komen er schadelijke stoffen in de grond en raakt de grond uitgeput.
Biologische boeren zaaien bijvoorbeeld klaver tussen het gras om te zorgen dat de koeien eiwitten binnen krijgen om lekkere melk te produceren. Al het voer wat de koeien eten moet biologisch geteeld zijn.
Geen chemische middelen
Er worden door biologische boeren geen chemische middelen tegen onkruid in het weiland gebruikt. Deze onkruidbestrijders zijn vaak slecht voor andere planten of beestjes in het land.
Het weghalen van onkruid zoals distels gebeurt op een biologische boerderij met de hand. Want ook biologische koeien houden niet van stekels in hun gras.
Geen medicijnen om ziekte te voorkomen
Er worden geen medicijnen gegeven aan koeien om mogelijke ziektes te voorkomen. Bij gangbare melk krijgen koeien soms antibiotica om te voorkomen dat koeien ziek worden, maar het is niet altijd nodig is om deze medicijnen te geven.
Biologische boeren gebruiken het liefst zo min mogelijk chemische medicijnen en eerder natuurlijke medicijnen. Als een koe erg ziek is, zal de boer in overleg met de dierenarts een gewoon medicijn geven. Dit doen we dus nooit preventief.
Verplicht buiten spelen
Koeien op een biologische boerderij gaan vaker en langer naar buiten dan koeien op gangbare boerderijen. Ze hebben ook meer ruimte buiten en binnen dan koeien op een gangbare boerderij.
Er zijn voor biologische koeien in de stal meer plekken met bijvoorbeeld zaagsel of stro waarin de koe kan liggen, per koe is er dus meer ruimte.
Kalfje met moederkoe in stro
Wat betekent dat voor de koeien, de boer en de consument?
Biologische boeren werken minder intensief met de koeien en met het land. De productie is daardoor lager, of anders gezegd meer in balans met wat het dier en het land kunnen opbrengen.
In de supermarkt
Op de biologische melk in de supermarkt staat op het pak ‘biologisch’ en er staat een groen keurmerk op het pak. Dat keurmerk is van SKAL, een stichting die controleert of de melk (van boer via fabriek tot in het pak) biologisch is.
Als je boodschappen doet, zul je merken dat biologische melk vaak duurder is dan gewone melk. Dat komt omdat een biologische koe minder melk geeft dan andere koeien, terwijl de boer hetzelfde werk (of meer werk) aan de koeien heeft.
Biologische melk hoeft niet anders te smaken, het verschil zit ‘m vooral hoe de melk wordt gemaakt. Sommige mensen proeven verschil tussen biologische en andere melk, sommige mensen niet.
Wil je meer weten over koeien of een biologische boerderij? Kom bij ons kijken; regel voor je vrienden of familie een afspraak voor een rondleiding of kom langs op één van de open dagen.
Kinderen stellen hele goede vragen, maar vaders kunnen er ook wat van. Op een open dag kregen we de vraag van een vader of hij een koe mocht optillen.
Het korte antwoord was ‘nee’. Een koe is heel zwaar om op te tillen, want een melkkoe weegt zo’n 600 tot 700 kilo. De melkkoeien worden nooit opgetild en zelfs de rustigste koe zou niet graag meewerken om opgetild te worden. Daardoor kan het gevaarlijk zijn om een koe op te tillen.
Hoeveel weegt een kalf?
Sterke vaders en moeders kunnen waarschijnlijk wel een kalfje optillen. Een pasgeboren kalfje weegt zo’n 40 kilo.
Van 40 naar 600 kilo
Zodra een kalf 1 jaar is, wordt ze een pink genoemd en weegt ze zo’n 300 kilo.
Als de pink zo’n 375 kilo weegt (ze is dan ongeveer zo’n 15 maanden oud) kan ze bevrucht worden. Ze heet dan een vaars omdat ze voor de eerste keer zwanger is. Als alles goed gaat, wordt na negen maanden het kalfje geboren en is het een koe.
De komende maanden, in februari en maart, verwachten we op Hoeve Ackerdijk weer de eerste lammetjes. Op Hoeve Ackerdijk zijn 30 vrouwtjesschapen. Zij worden ook wel ooi genoemd. We hebben 1 ram, het mannetjesschaap.
In februari en maart krijgen de ooien vaak hun lammetjes. Soms zijn de eerste lammetjes er vroeger, in 2015 waren de eerste er al in januari! Het eerste schaap dat dit jaar lammetjes kreeg, kreeg een tweeling en dat is bij schapen heel normaal.
Gemiddeld 2 lammetjes
Schapen krijgen vaak 2 lammetjes. Soms krijgen schapen 3 lammetjes en andere schapen krijgen er 1. Veel mensen denken dat schapen vooral wit zijn, maar er zijn ook zwarte en zwart-witte schapen. Met hun vlekken lijken ze soms net op een koe.
Je bent van harte welkom om te komen kijken, met je klas, vrienden of familie.
Op zaterdag 25 maart gaan de koeien van Hoeve Ackerdijk weer de wei in! Benieuwd hoe de koeien daarop reageren? Kom deze zaterdag bij ons langs.
In de winter is het land erg nat en zacht; geen ideale ondergrond voor koeien om op te lopen of te liggen. Nu is het land weer geschikt voor de koeien. Bovendien groeit het gras goed; zodat de koeien hun eigen voedsel kunnen vinden.
Na een winter binnen blijven, gaan de koeien lekker naar buiten. Dat is niet alleen goed voor de koeien, maar het is ook in het belang van de weidevogels.
Kom daarom op zaterdag 25 maart vanaf 13.30 uur kijken of de koeien net zo’n vreugde dansje doen als vorig jaar.
Niet alleen op het land houdt Hoeve Ackerdijk zich bezig met vogelbeheer. Ook online wordt er wat ‘afgetweet’. Volg boer Arie van den Berg via @hoeveackerdijk op Twitter voor het laatste nieuws.
Via ons Twitterkanaal blijft u op de hoogte van de activiteiten op ons biologisch melkveebedrijf met betrekking tot biodiversiteit, educatie en zorg. Ook vertelt Arie van den Berg zo nu en dan iets over zijn activiteiten als bestuurder van het hoogheemraad Delfland.
